GORąCO, CORAZ GORęCEJ. JAK żYć W UPALE

Coraz częściej mamy do czynienia z falami ekstremalnych upałów. Upały obciążają nasze organizmy, zakłócają funkcjonowanie społeczeństwa i paraliżują infrastrukturę. Czy będziemy w stanie się do tego dostosować?

Ludzie na całym świecie zmagają się z upałami spowodowanymi zmianami klimatycznymi. Pierwsza fala upałów tego lata dotarła już do Polski, Niemiec, południowej Europy, części Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii.

W ostatnich dniach temperatury w Niemczech sięgały 39 stopni, a w zachodniej Polsce niewiele mniej – 36 stopni.

Rekordowe temperatury dla czerwca zanotowano w Hiszpanii. W sobotę w południowej Hiszpanii termometry wskazywały 46 stopni Celsjusza.

Władze państw basenu Morza Śródziemnego wezwały mieszkańców do szukania schronienia przed upałem. Francja i Włochy wysłały karetki pogotowia w pobliże popularnych miejsc turystycznych, aby udzielać pomocy osobom narażonym na udary słoneczne.

W niedzielę we Francji i Turcji wybuchły pożary podsycane upałem i silnymi wiatrami, a Grecja i Włochy również walczą z pożarami spowodowanymi niezwykle wysokimi temperaturami i suszą.

W zeszłym tygodniu chińskie władze ogłosiły drugi najwyższy poziom ostrzeżenia przed upałami dla stolicy kraju, Pekinu, i innych regionów w jeden z najgorętszych dni w tym roku. Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO) twierdzi, że Azja nagrzewa się ponad dwukrotnie szybciej niż reszta świata ze względu na dużą powierzchnię lądu.

Jaki wpływ ma upał na ludzi i społeczeństwa?

Fale upałów są najgroźniejszym rodzajem ekstremalnych zjawisk pogodowych na świecie, powodując co roku śmierć setek tysięcy ludzi. Do grup szczególnie narażonych należą osoby powyżej 65. roku życia, kobiety w ciąży, dzieci oraz osoby z chorobami przewlekłymi lub schorzeniami podstawowymi.

Pierwsze fale upałów na początku sezonu są szczególnie niebezpieczne, ponieważ ludzie są często mniej przygotowani, a ich organizmy nie zdążyły jeszcze przyzwyczaić się do wyższych temperatur.

Istnieją trzy główne zagrożenia fizyczne związane z falami upałów: odwodnienie, przegrzanie, a także wyczerpanie cieplne i udar cieplny.

Upały mają wpływ nie tylko na organizm, ale także zakłócają funkcjonowanie społeczeństw. Według danych UNICEF-u, co piąty nieletni – czyli prawie pół miliarda osób – mieszka na obszarach, gdzie liczba dni wypełniona ekstremalnymi upałami jest co najmniej dwukrotnie wyższa niż sześćdziesiąt lat temu. Wiele z tych osób nie ma dostępu do udogodnień, takich jak klimatyzacja, które pomogłyby przetrwać upały.

Ekstremalne upały mają również wpływ na czas pracy. Niektóre kraje w cieplejszych częściach świata tradycyjnie wprowadziły popołudniową przerwę na „sjestę”. Obecnie również w krajach o zazwyczaj chłodniejszym klimacie rozważa się sposoby zarządzania godzinami pracy w okresach upałów.

Infrastruktura, taka jak drogi, linie kolejowe i mosty, ulega uszkodzeniom pod wpływem wysokich temperatur. Standardowa nawierzchnia asfaltowa, która nie jest przystosowana do wysokich temperatur, ma tendencję do tworzenia kolein i może dosłownie topić się. Gorąco może powodować odkształcanie torów kolejowych czy elementów konstrukcyjnych mostów.

Wyższe temperatury i zmiana klimatu

Jak dotychczas rok 2024 był najgorętszym rokiem w historii pomiarów. Na podstawie sześciu międzynarodowych zbiorów danych Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO) poinformowała niedawno, że każdy rok ostatniej dekady znalazł się w pierwszej dziesiątce pod względem rekordowych temperatur.

– Nie mieliśmy tylko jednego lub dwóch rekordowych lat, ale całą serię dziesięciu lat. Towarzyszyły temu niszczycielskie i ekstremalne zjawiska pogodowe, podnoszący się poziom mórz i topnienie lodowców, a wszystko to spowodowane rekordowym poziomem gazów cieplarnianych wynikającym z działalności człowieka – tłumaczy sekretarz generalna WMO Celeste Saulo.

Zmiany klimatu spowodowane przez człowieka spowodowały wzrost częstotliwości i intensywności fal upałów już od lat 50-tych XX wieku. Wzrost średniej temperatury ziemi nawet o ułamek stopnia więcej ma znaczenie i prowadzi do tego, że fale upałów stają się jeszcze silniejsze i występują częściej.

Węgiel, ropa i gaz są zdecydowanie największymi czynnikami przyczyniającymi się do zmian klimatu. Podczas spalania tych paliw kopalnych w silnikach spalinowych, przy produkcji energii elektrycznej, tworzyw sztucznych i ogrzewaniu domów uwalniane są gazy cieplarniane. Działają one jak koc, pokrywający atmosferę ziemską, zatrzymując ciepło słoneczne i przyczyniając się do nasilenia fal upałów.

Ekstremalne upały mogą również zwiększać ryzyko wystąpienia innych rodzajów katastrof, takich jak susze i pożary.

Jak żyć w upale?

Eksperci zalecają, aby w miarę możliwości unikać przebywania na słońcu, nie wykonywać forsownych czynności i pić dużo płynów – z wyjątkiem alkoholu i kofeiny.

Domy można w pewnym stopniu chronić, zasłaniając rolety lub zasłony i zamykając okna w ciągu dnia, a otwierając je w nocy, kiedy powietrze jest chłodniejsze. Pomocne może być noszenie jasnych ubrań, które odbijają ciepło i światło słoneczne, a także używanie wentylatorów elektrycznych, jeśli temperatura otoczenia wynosi poniżej 35 stopni Celsjusza.

Długoterminowe strategie mające na celu złagodzenie upałów obejmują dostosowanie miast do zmian klimatu poprzez zazielenianie przestrzeni i sadzenie drzew wzdłuż ulic. Zapewnia to nie tylko cień, ale także zmniejsza ilość ciepła zatrzymywanego w betonie.

Ogólnie rzecz biorąc, eksperci twierdzą, że kluczem do utrzymania globalnych temperatur na niższym poziomie jest przyspieszenie przejścia na zieloną energię poprzez wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, które nie powodują emisji gazów cieplarnianych.

W 2024 r. 40 proc. energii elektrycznej na świecie pochodziło ze źródeł odnawialnych. Według raportu globalnego think tanku Ember zajmującego się energią, głównym motorem tego trendu była energia słoneczna.

Artykuł ukazał się w oryginale na stronach Redakcji Angielskiej DW.

Autor: Sarah Steffen, Bartosz Dudek (wersja polska)

2025-07-03T17:29:05Z